Οι άνθρωποι με υψηλότερη γνωστική ικανότητα έχουν χαμηλότερα ηθικά κριτήρια, διαπιστώνει νέα μελέτη

Άτομα με υψηλότερες επιδόσεις στις δοκιμασίες λεκτικής, αριθμητικής και αφηρημένης σκέψης θεώρησαν το ενδιαφέρον, την ισότητα, την αναλογικότητα, την πίστη, την εξουσία και την αγνότητα ως λιγότερο σημαντικά για την ηθική τους ταυτότητα.

Οι συσχετίσεις ήταν μέτριας έντασης αλλά στατιστικά σημαντικές και τα μοτίβα ήταν σχεδόν πανομοιότυπα και στα δύο δείγματα. Επιπλέον, εντοπίστηκε ένας ιδιαίτερος σύνδεσμος μεταξύ λεκτικής νοημοσύνης και χαμηλότερης υποστήριξης της βάσης της αγνότητας, η οποία περιλαμβάνει πεποιθήσεις για τη σωματική αγνότητα και τα παραδοσιακά ηθικά όρια.

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης αν αυτές οι σχέσεις διέφεραν μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αν και οι μέσοι βαθμοί στις ηθικές βάσεις διέφεραν ανά φύλο, οι συσχετίσεις μεταξύ νοημοσύνης και ηθικών αξιών δεν παρουσίασαν διαφορές.

Το ίδιο αρνητικό μοτίβο ισχύει και για τα δύο φύλα.

Αυτά τα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι η υψηλότερη γνωστική ικανότητα μπορεί να αποδυναμώνει την εξάρτηση των ανθρώπων από διαισθητικές ηθικές κρίσεις. Άτομα με ισχυρότερες ικανότητες λογικής σκέψης μπορεί να είναι λιγότερο πρόθυμα να αποδεχτούν ηθικές αξίες ως δεδομένες και πιο επιρρεπή στο να τις αμφισβητήσουν ή να τις ερμηνεύσουν μ' έναν δικό τους τρόπο. Αυτό συμβαδίζει με προηγούμενες έρευνες που δείχνουν ότι η αναλυτική σκέψη μπορεί να υπερκεράσει ενστικτώδεις ηθικές αντιδράσεις. Ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με την αντίληψη ότι οι έξυπνοι άνθρωποι είναι πιο ηθικά ανεπτυγμένοι ή συμπονετικοί. Αντιθέτως, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι τα άτομα με υψηλή νοημοσύνη μπορεί να είναι πιο αποστασιοποιημένα από τις ηθικές αξίες συνολικά.

Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι η αναλυτική σκέψη, που σχετίζεται με υψηλότερη γνωστική ικανότητα, τείνει να μειώνει τη συναισθηματική εμπλοκή σε ηθικά ζητήματα. Οι ηθικές διαισθήσεις βασίζονται συχνά σε άμεσες, συναισθηματικές αντιδράσεις για το σωστό και το λάθος, ενώ η αναλυτική σκέψη περιλαμβάνει συνειδητή, ουδέτερη ως προς το συναίσθημα λογική. Αν η νοημοσύνη ευνοεί περισσότερο το δεύτερο, αυτό θα μπορούσε να μειώσει τη δύναμη των ηθικών πεποιθήσεων σε όλα τα πεδία, όχι μόνο σε εκείνα που συνδέονται με τον πολιτικό συντηρητισμό.

Οι ερευνητές πρότειναν επίσης μια πιο υποθετική εξήγηση. Σημείωσαν ότι η λεκτική νοημοσύνη συνδέθηκε ιδιαίτερα με τη χαμηλή υποστήριξη της βάσης της αγνότητας, που περιλαμβάνει πεποιθήσεις για τη σωματική αγιότητα και την ηθική καθαρότητα. Άτομα με υψηλή λεκτική ικανότητα μπορεί να είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν τη γλώσσα και τη λογική για να αμφισβητήσουν ή να ερμηνεύσουν διαφορετικά αυτές τις παραδοσιακές αξίες, θεωρώντας τις ξεπερασμένες ή περιττές. Αυτό θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει ένα ευρύτερο μοτίβο στο οποίο οι έξυπνοι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη λογική τους για να υποβαθμίσουν ηθικούς κανόνες που περιορίζουν τη συμπεριφορά.

Παρόλο που τα ευρήματα ήταν συνεπή και στα δύο μεγάλα δείγματα, η μελέτη έχει ορισμένους περιορισμούς. Πρώτον, τα δεδομένα δεν μπορούν να καθορίσουν αν η νοημοσύνη προκαλεί ασθενέστερες ηθικές αξίες (ή το αντίστροφο). Για παράδειγμα, είναι πιθανό ότι άτομα που απορρίπτουν ισχυρά ηθικά κριτήρια να έλκονται προς πνευματικά ενδιαφέροντα που ανταμείβουν την αφηρημένη σκέψη.

Δεύτερον, όλες οι ηθικές αξίες μετρήθηκαν μέσω ερωτηματολογίων αυτοαναφοράς. Η χρήση άλλων μεθόδων, όπως συμπεριφορικές δοκιμασίες ή αναφορές από τρίτους, θα μπορούσε να ενισχύσει μελλοντικές μελέτες. Τρίτον, η μελέτη επικεντρώθηκε σε έναν δυτικό, αγγλόφωνο πληθυσμό. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί αν τα ίδια μοτίβα ισχύουν και σε άλλες πολιτισμικές συνθήκες.